Często trudno jest podjąć decyzję o rozwodzie, z uwagi na brak pewności co do ostatecznego rozstania z małżonkiem. Dla niektórych rozwód może wydawać się oczywistym rozwiązaniem. Inne pary wolą przekonać się najpierw, czy rzeczywiście nie chcą już razem żyć. Są też osoby, które nie chcą rozwodu z uwagi na wyznawane wartości lub zakazy religijne. Właśnie dlatego polski ustawodawca przewidział instytucje separacji. Separacja nie powoduje rozwiązania małżeństwa. Pozostający w separacji małżonkowie nie mogą zawrzeć nowego związku małżeńskiego. Ponadto w każdej chwili mogą złożyć wniosek o zniesienie separacji i dalej funkcjonować jako małżonkowie. Konsekwencje orzeczenia separacji są jednak bardzo zbliżone do rozwodu. W celu ułatwienia tej trudnej decyzji, warto przybliżyć podobieństwa i różnice obu instytucji.
Różnice rozwodu i separacji.
Przesłanką orzeczenia rozwodu jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Oznacza to, że między małżonkami doszło do zaniku łączących ich więzi – duchowych, fizycznych i gospodarczych. W przypadku separacji wystarczy, że doszło do zupełnego rozkładu pożycia. Nie ma potrzeby wykazywania, że rozkład ten jest również trwały.
W przeciwieństwie do rozwodu, separacja nie powoduje rozwiązania małżeństwa. Tym samym małżonkowie pozostający w separacji nie mogą zawrzeć nowego związku małżeńskiego. Ponadto są zobowiązani do zachowania wierności. Co prawda nie ma prawnych zastrzeżeń, aby małżonek po orzeczeniu separacji zamieszkał z nowym partnerem. Musi się jednak liczyć z tym, że drugi z małżonków może wnieść pozew o rozwód z orzeczeniem o winie, a Sąd weźmie to pod uwagę przy wydawaniu wyroku rozwodowego.
Na małżonkach pozostających w separacji nadal ciąży obowiązek udzielania sobie wzajemnej pomocy. Dotyczy to w szczególności pomocy materialnej, wsparcia w trudnej sytuacji czy opieki w chorobie.
Po rozwodzie małżonek, który zmienił nazwisko, może w terminie 3 miesięcy powrócić do poprzedniego. Po orzeczeniu przez Sąd separacji nie ma takiej możliwości.
Jakie są podobieństwa obu instytucji?
Co do zasady koszty rozwodu i separacji są takie same i wynoszą 600 zł. W przypadku separacji można je jednak ograniczyć. Następuje to wówczas, gdy małżonkowie są zgodni co do warunków separacji i wspólnie składają jeden wniosek. Dodatkowym wymogiem jest również to, że nie posiadają oni wspólnych małoletnich dzieci. Koszt opłaty od wniosku o separację wynosi wówczas 100 zł. Na marginesie warto dodać, że takie postępowanie trwa szybciej. Sprawa zgłoszona na wspólny wniosek może skończyć się nawet na pierwszym posiedzeniu.
Podobieństw można również upatrywać w tym, że zarówno w przypadku rozwodu jak i separacji dochodzi do powstania ustroju rozdzielności majątkowej między małżonkami. W przypadku obu instytucji małżonkowie są wyłączeni od dziedziczenia po sobie z ustawy.
Nadto w sytuacji, kiedy strony mają małoletnie dzieci, sąd w obu postępowaniach będzie rozstrzygał o władzy rodzicielskiej, kontaktach z dziećmi oraz alimentach.
Co, jeśli jeden z małżonków chce rozwodu a drugi separacji?
Jeżeli jeden z małżonków żąda separacji, a drugi chce rozwodu, to Sąd orzeknie rozwód – jeśli jest to uzasadnione. Sąd orzeka separację, jeśli orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne z uwagi na dobro wspólnych małoletnich dzieci.
Podobnie jak w przypadku postępowania rozwodowego Sąd orzeka o winie. Może od tego odstąpić na podstawie zgodnego żądania małżonków. W tym przypadku następują takie skutki, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy. Należy jednak pamiętać, że jeśli Sąd będzie ustalał, która ze stron ponosi winę za rozkład małżeństwa, to ustalenia te będą miały istotne znaczenie podczas postępowania rozwodowego. Orzeczenie o winie ma bowiem wpływ na ustalenie winy w późniejszym, ewentualnym wyroku rozwodowym. Sąd rozwodowy jest związany orzeczeniem o winie zwartym w prawomocnym wyroku orzekającym separację.
Postępowanie o separację również toczy się w sądzie okręgowym, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania. Dla osób zamieszkujących np. w Poznaniu, Wolsztynie, Grodzisku Wielkopolskim, Luboniu, Śremie, Szamotułach właściwy miejscowo będzie Sąd Okręgowy w Poznaniu.
Adwokat Katarzyna Wajs
Adwokat Katarzyna Wajs