Którą z umów – darowiznę czy dożywocie – wybrać, jeśli chcemy przenieść własność nieruchomości na jedno z dzieci?
Nierzadko mamy do czynienia z sytuacją, kiedy rodzice jeszcze za życia chcą przekazać własność nieruchomości tylko jednemu ze swoich dzieci. Ma to miejsce wówczas, gdy wyłącznie jedno z dzieci opiekuje się rodzicami, odwiedza ich, robi zakupy, zawozi do lekarza itd. Podczas, gdy pozostałe dzieci w ogóle nie utrzymują z nimi kontaktu. Rodzice najczęściej decydują się na przekazanie nieruchomości wybierając formę darowizny.
Czy takie rozwiązanie jest jednak bezpieczne dla obdarowanego dziecka?
Czym jest umowa darowizny?
Zgodnie z art. 888 Kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Inaczej mówiąc jest to nieodpłatne przysporzenie korzyści obdarowanemu kosztem majątku darczyńcy. Darczyńca nie może żądać jakiegokolwiek świadczenia od obdarowanego, co nadaje umowie charakter jednostronnie zobowiązujący. To znaczy, że wyłącznie obdarowany otrzymuje jakąś korzyść np. nieruchomość, nie musząc świadczyć niczego w zamian.
W przypadku przekazania nieruchomości w formie darowizny, problemy obdarowanych zaczynają się najczęściej po śmierci darczyńcy, kiedy pozostałe dzieci nie otrzymały nic w spadku ani w darowiźnie za życia rodziców. Wówczas mogą one dochodzić zachowku od obdarowanego. Darowizna podlega bowiem zaliczeniu na zachowek. Dla obdarowanego dziecka, oznacza to w uproszczeniu, że będzie musiało częściowo spłacić swoje rodzeństwo. Wszystko oczywiście zależy od okoliczności danej sprawy i wymaga indywidualnej analizy.
Sposobem na uniknięcie ewentualnych sporów w rodzinie o pozostawiony po śmierci majątek oraz wynikających z tego procesów sądowych jest przekazanie nieruchomości w formie dożywocia. Rozwiązanie to jest również korzystne dla zbywców nieruchomości bowiem pozwala na zapewnienie im dachu nad głową i opieki do śmierci.
Czym jest zatem umowa o dożywocie?
Umowa o dożywocie polega na tym, że w zamian za przeniesienie własności nieruchomości jej nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie. Strony w umowie mogą dowolnie kształtować zakres obowiązków jakie kryją się pod pojęciem dożywotniego utrzymania. Jeśli nie zostały on jednak w umowie ustalone przyjmuje się, iż nabywca nieruchomości powinien przyjąć dożywotnika jako domownika, dostarczyć mu wyżywienie, ubranie, mieszkanie, światło i opał, zapewnić odpowiednią pomoc i pielęgnować w chorobie oraz zorganizować na własny koszt pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Umowa dożywocia nie podlega zaliczeniu na zachowek bowiem jej istotą jest odpłatne przeniesienie własności nieruchomości na nabywcę, którego świadczeniem jest dożywotnie utrzymanie dotychczasowego właściciela nieruchomości.
W przeciwieństwie do umowy darowizny obie strony otrzymują wzajemne korzyści.
adwokat Katarzyna Wajs