Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ustrój wspólności majątkowej powstaje pomiędzy małżonkami z chwilą zawarcia małżeństwa. Inaczej mówiąc jest to wspólność ustawowa. Wspólność małżeńska obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez obojga małżonków lub przez jednego z nich.
Ustawowy ustrój majątkowy małżeński jest wspólnością łączną. Oznacza to, że udział małżonków w majątku nie jest wyrażony ułamkiem. Na przykład żona czy mąż nie są właścicielami domu w 1/2 części. Udziały małżonków zostają wyrażone ułamkiem dopiero po ustanowieniu rozdzielności majątkowej.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej jest konieczne np. kiedy każdy z małżonków prowadzi własną działalność i nie chce narażać drugiego na odpowiedzialność za długi. Małżonek bowiem może odpowiadać za długi zaciągnięte przez drugiego małżonka. Ustanowienie rozdzielności jest istotne również wówczas, gdy żona oraz mąż faktycznie się rozstali i nie mieszkają już razem. Nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, a tym samym nie mają wiedzy o zobowiązaniach zaciąganych przez drugiego małżonka.
Jak zatem ustanowić rozdzielność majątkową?
Co do zasady ustrój wspólności ustawowej ustaje z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Rozwód nie jest jednak jedynym sposobem na zniesienie wspólności majątkowej. Jeśli chcemy wyłącznie ustanowienia rozdzielności, to możemy tego dokonać na dwa sposoby.
Pierwszy sposób – umowa majątkowa małżeńska
Dokonanie rozdzielności majątkowej w formie umowy jest możliwe, jeżeli małżonkowie są zgodni co do jej zawarcia. Umowa musi mieć formę aktu notarialnego, co oznacza, że musi zostać sporządzona przez notariusza. Dokonanie tej czynności przez rejenta wiąże się z koniecznością zapłaty taksy notarialnej. Ustanowienie rozdzielności majątkowej w takiej formie jest znacznie szybsze, a sprawę można załatwić w jeden dzień.
Co jednak, jeśli jeden z małżonków nie chce się zgodzić na podpisanie umowy o rozdzielność?
Drugi sposób – postępowanie sądowe
Jeśli jeden z małżonków nie chce zgodzić się na podpisanie umowy o rozdzielność majątkową pozostaje wyłącznie droga sądowa. Z żądaniem ustanowienia rozdzielności może wystąpić każdy z małżonków. W celu uzyskania korzystnego orzeczenia sądku konieczne jest udowodnienie, że zaistniały ważne przesłanki.
Czym są ważne przesłanki?
Ważne powody zachodzą na przykład wówczas, gdy jeden z małżonków trwoni majątek. Może być tak kiedy małżonek jest uzależniony od hazardu i zamiast dokładania starań o zapewnienie stabilnej sytuacji finansowej rodziny, cały swój dochód wydaje w kasynie. Do ważnych powodów zalicza się również sytuacja, gdy małżonek podejmuje ryzykowne decyzje gospodarcze, zaciąga bez zgody drugiego małżonka liczne zobowiązania finansowe lub kiedy jest uzależniony od alkoholu czy narkotyków. Sąd może również ustanowić rozdzielność majątkową we wspomnianej wyżej sytuacji, gdy małżonkowie faktycznie razem nie zamieszkują.
Czy jest możliwe ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną?
Z zasady Sąd ustala rozdzielność majątkową z chwilą wydania wyroku. W wyjątkowych przypadkach istnieje możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Sąd wydaje takie orzeczenie jedynie, jeśli w sprawie występują istotne okoliczności, które za tym przemawiają – najczęściej, kiedy pomimo braku rozwodu małżonkowie od bardzo długiego czasu ze sobą nie mieszkają.
Do jakiego Sądu należy złożyć pozew?
Sądem właściwym rzeczowo do rozpoznania sprawy o ustanowienie rozdzielności majątkowej jest sąd rejonowy, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania – pod warunkiem, że jeden z małżonków nadal tam zamieszkuje. W przeciwnym razie właściwy będzie sąd miejsca zamieszkania pozwanego. Osoby zamieszkujące w Poznaniu, winny złożyć pozew rozwodowy do jednego z trzech sądów rejonowych znajdujących się w Poznaniu. W zależności od miejsca ich miejsca zamieszkania.
Jeśli po przeczytaniu artykułu masz jeszcze jakieś pytania, to skontaktuj się ze mną.
Katarzyna Wajs adwokat z Poznania